Nguyễn Trọng Tạo sáng tác bài thơ đầu tiên năm 14 tuổi, sáng tác bài hát đầu tiên năm 20 tuổi, xuất bản tập thơ đầu tiên (Tình yêu sáng sớm, in chung cùng Nguyễn Quốc Anh) năm 1974. Cho đến năm 2008 ông đã xuất bản gần 20 đầu sách gồm thơ, văn, nhạc, phê bình tiểu luận và đoạt nhiều giải thưởng văn học nghệ thuật như:

• Giải thưởng thơ Nghệ An 1969[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng thơ hay báo Văn nghệ (do độc giả bình chọn) năm 1978[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng thơ hay báo Nhân dân 1978[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng thơ hay tạp chí Văn nghệ quân đội năm 1978[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng đặc biệt của UBND tỉnh Hà Bắc năm 1981 cho ca khúc Làng Quan Họ quê tôi
• Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô (1989–1994) cho tập truyện Miền quê thơ ấu[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô (1995–2000) cho tập thơ Đồng dao cho người lớn[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Hồ Xuân Hương (1997–2002) cho ca khúc Đôi mắt đò ngang[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng Văn học Nghệ thuật 1997 của Ủy ban Toàn quốc các Hội VHNTVN cho ca khúc Đôi mắt đò ngang[cần dẫn nguồn].
• 5 Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam cho các ca khúc: Mặt trời trong thành phố, 1983; Đường về Thạch Nham, 1984; Con dế buồn, 1997; Đồng Lộc Thông ru, 1998; Khúc hát sông quê, 2005[cần dẫn nguồn].
• 2 Giải thưởng của Bộ Văn hóa và Thông tin cho bìa sách đẹp: Những con chim kêu đêm, Khát[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng của Hội Nông dân Việt Nam năm 2001 cho ca khúc Cánh đồng ở giữa hai làng[cần dẫn nguồn]...
• Giải thưởng (cup) Những ca khúc hay về Nông nghiệp và Nông thôn Việt Nam (1945–2010) của Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn cho 2 ca khúc "Làng Quan Họ quê tôi" và "Khúc hát sông quê"[cần dẫn nguồn]
• Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2012 với tập thơ Đồng dao cho người lớn và trường ca Con đường của những vì sao (Trường ca Đồng Lộc)[cần dẫn nguồn]